punktowy i liniowy transport kolejowy

1. Infrastrukturę punktową kolejową stanowi przede wszystkim sieć stacji. Należą do nich stacje:

a. pasażerskie  – należą do nich dworce kolejowe oraz perony razem z infrastrukturom umożliwiającą dotarcie pasażera do peronów pieszo lub pojazdem,

b. towarowe – służą tylko i wyłącznie do załadunku lub rozładunku konkretnego towaru z innej gałęzi transportu np. statku lub pojazdów drogowych. Dodatkowo ten rodzaj stacji posiada bardzo bogaty system torów. Wyposażone są w takie urządzenia jak: dźwigi, pasy transmisyjne, koparki, rampy do załadunku lub podnośniki widłowe,

c. węzłowe – cechą charakterystyczną jest to, że wybiegają z niej minimum 3 szlaki kolejowe. Drugą cechą charakterystyczną jest to, że przecinają się tam przynajmniej dwie linie kolejowe,

d. pośrednie – położone są między stacjami krańcowymi (występujące na początku lub końcu linii kolejowej),

e. kontenerowe – posiadają rozdzielnie prądu dzięki czemu możliwe jest zasilanie trakcji dworców czy innych obiektów należących do kolei,

f. portowe – służą do rozładunku lub załadunku kontenerów ze statków.

2. Poza sieciami stacji infrastrukturę punktową tworzą:

a. drogi kolejowe – to nic innego jak nawierzchnia kolejowa wraz z podtorzem i budowlami inżynieryjnymi oraz gruntem, na którym jest usytuowana,

b. punkty przeładunkowe – jest to punkt, w którym ładunek możemy wymienić pomiędzy przewoźnikami (np. kontener),

c. bocznice – jest to droga kolejowa, która jest połączona z linią kolejową i służy do: wykonywania załadunku i wyładunku wagonów, a także do  przemieszczania i włączania pojazdów kolejowych do ruchu po sieci kolejowej,

d. różnego rodzaju urządzenia np.:
– wyposażenie energetyczne,
– wyposażenie wodno-kanalizacyjne,
– urządzenia pozwalające sterować ruchem pociągów.

3. Na stacjach kolejowych odbywają się także operacje procesów przewozowych ma to miejsce na początkowej lub na końcowej stacji. Do zakresu tych czynności zaliczamy:

a. czynności techniczne gdzie występuje:

– przyjmowanie – oznacza możliwość wjechania na dany peron/tor pociągu,

– wyprawianie – oznacza zezwolenie na wyjazd z danej stacji pociągu,

– przepuszczanie pociągów – na torach obowiązuje kolejność przejazdu poszczególnych pociągów. Wygląda ona następująco:

1. Pociąg ratunkowy,
2. Składy międzynarodowe pasażerskie,
3. Składy pasażerskie krajowe, dalekobieżne, kwalifikowane (EIC,Ex),
4. Składy pasażerskie krajowe, dalekobieżne, międzywojewódzkie (TLK, IR,RE),
5. Składy pasażerskie regionalne,
6. Składy towarowe,
7. Lokomotywy luzem, pociągi próbne itp.

– obsługa pociągów i wagonów obejmująca manewry – jest to np. przestawienie z toru na tor pociągu stojącego na stacji, jak również wprowadzenie go na właściwe miejsce (cofanie, podciąganie) po uprzednim zatrzymaniu się na torze, na który został przyjęty,

– oględziny techniczne taboru – tym zajmuje się rewident taboru kolejowego i sprawdza czy dany wagon/lokomotywa np. nadaje się do dalszej jazdy. Może również usuwać drobne usterki bez wyłączania wagonu z ruchu,

– zmiana lokomotywy i drużyn pociągowych – oznacza np. wagonów/lokomotyw, które należy doczepić do stojącego składu na stacji lub odczepić. Także zmiana drużyny trakcyjnej lub drużyny konduktorskiej.

Drużyna trakcyjna to maszynista i pomocnik maszynisty (ich obowiązkiem jest jazda zgodnie z rozkładem jazdy, wykonywanie poleceń przekazywanych za pomocą sygnalizacji kolejowej).
Drużyna konduktorska to kierownik pociągu oraz konduktorzy (ich zadaniem jest nadzór nad bezpieczeństwem podczas jazdy, pomoc, sprzedaż biletów pasażerom a także opieka nad towarem znajdującym się w pociągu).

b. do czynności handlowych zaliczamy:

– odprawa pasażerów i ich bagażu,

– odprawa ładunków,

– obsługa bocznic.

c. czynnościami gospodarczymi są:

– naprawa bieżącego taboru,

– obsługa składów materiałów,

– zaopatrzenie i obsługa socjalna pracowników kolejowych.

4. Infrastrukturę liniową tworzą drogi szynowe, które dzielimy na:

a. publiczne – z tego rodzaju dróg mogą korzystać wszystkie pociągi jakie jeżdżą w kraju,

b. jedno-, dwu- i wielotorowe – oznacza ilość dróg szynowych,

c. magistralne – cechą charakterystyczną jest bardzo szybki ruch zarówno osobowy jak i tranzytowy towarowy,

d. pierwszorzędne – ich prędkość jest szybka jednak mniejsza niż na drogach magistralnych,

e. drugorzędne – ich natężenie oraz szybkość jest mniejsza od magistralnych i pierwszorzędnych,

f. miejscowego znaczenia – są przystosowane do tras o małym natężeniu ruchu oraz małej prędkości jazdy.

5. Parametry eksploatacyjne linii kolejowych:

6. Linia kolejowa składa się z:

a. odcinka – jest to fragment trasy kolejowej, która zawiera się między dwoma stacjami węzłowymi lub początkiem trasy i stacją węzłową,
b. szlaku – to część odcinków linii kolejowych, które zawierają się między dwoma posterunkami zapowiadawczymi,
c. odstępu – to podział szlaków kolejowych na odcinki, które są zawarte pomiędzy dwoma posterunkami odstępowymi lub posterunkiem odstępowym i zapowiadawczym.

stacja węzłowa – to zbieganie się co najmniej 3 szlaków kolejowych,
Odstępy stosuje się dla zwiększenia przepustowości.

źródło: https://commons.wikimedia.org

7. Na świecie występują różne szerokości torów, z których wyróżniamy:

a. normalnotorowe (1435mm) – to najpopularniejsza szerokość torów na świecie. Nazywany również “stephensonowski” albo „normalny”. Prekursorami takiego rozstawu byli: Wielkia Brytania, Niemcy, Francja, północno-wschodnie Stany Zjednoczone,

b. szerokotorowe – to rozstaw powyżej 1435mm. Występuje w takich państwach jak:

– blok wschodni czyli Ukraina, Białoruś i Rosja, a także Litwa, Łotwa gdzie szerokość torów wynosi 1520mm. Ten rozstaw torów występuje również w Polsce na lini LHS linia kolejowa nr 65 na trasie Most na rzece Bug – Sławków Południowy, Linia Hutnicza Szerokotorowa. Długość tej trasy wynosi dokładnie 394,650km i jest uważana za najdalej wysuniętą na zachód Europy linię o takim rozstawie toru.

LHS – powstała na Górnym Śląsku w latach 70 XXw. Ta trasa łączy sieć kolejową byłego ZSRR z polską hutą (Huta Katowice). Takie rozwiązanie eliminowało przeładunek towarów na granicy. Głównym surowcem jaki był przewożony to siarka stąd nazwa LHS (Linia Hutnicza-Siarkowa).

Linia LHS
Źródło: https://lhs.com.pl

    – Irlandia, Australia i Brazylia w tych państwach rozstaw torów wynosi 1600mm,

Melbourne (Australia)

    – rozstaw iberyjski czyli Hiszpania i Portugalia gdzie rozstaw torów to 1688mm,

c. linie wąskotorowe

    – 600mm – taki rozstaw torów występuje np. w Poznaniu (kolejka turystyczna “Maltanka”),

Kolejka wąskotorowa “Maltanka”
Źródło: http://kolejowa.turystyka.pl

    – 750mm występuję na trasie Rogów – Rawa – Biała,

“Kolej Rogowska”  Rogów – Rawa – Biała
Źródło: https://www.polska.travel/pl

    – 1000mm tzw. metrowy. Taki rozstaw możemy spotkać często w Polsce w takich miastach jak: Toruń, Łódź, Elbląg, Grudziądz i Bydgoszcz (linie tramwajowe), wąskotorówki na Pomorzu Zachodnim.