ADR czyli niebezpieczne ładunki to materiały lub przedmioty zapalne, wybuchowe, materiały promieniotwórcze jak i również różnego rodzaju substancje, gazy, które ze względu na swoje właściwości chemiczne, fizyczne lub biologiczne, w wyniku niewłaściwego przewozu lub/czy przeładunku, zagrażają zdrowiu ludzkiemu i środowisku naturalnemu. Ze względu na ich dużą szkodliwość i w zależności od wielkości zagrożenia jakie stwarzają, podzielono je na trzy tzw. grupy pakowania. Pierwsza to materiały stwarzające duże zagrożenie, druga – średnie i trzecia – stwarzające małe zagrożenie.
Według Umowy europejskiej ADR, dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów niebezpiecznych, z 1975 roku, materiały niebezpieczne zostały podzielone na 13 klas zagrożeń. Poniżej prezentujemy wszystkie podziały.
Klasa 1.
Materiały i przedmioty wybuchowe.
Symbol poniżej mówi nam, że mamy do czynienia z materiałami i przedmiotami wybuchowymi. Należą do nich:
– sztuczne ognie,
– petardy,
– flary,
– proch,
– trotyl,
– wszelkiego rodzaju amunicja np.: naboje, granaty, rakiety.
W klasie tej rozróżniamy również podklasy, które klasyfikują w/w materiały pod względem:
– zagrożenia wybuchem,
– jego wielkością,
– jego zasięgiem.
I tak rozróżniamy materiały:
– stwarzające zagrożenie wybuchem masowym,
– stwarzające zagrożenie rozrzutem ale nie wybuchem masowym,
– stwarzające zagrożenie pożarem ale małe zagrożenie wybuchem lub rozrzutem, ale nie zagrażają wybuchem masowym,
– stwarzające małe zagrożenie w przypadku zapalenia podczas transportu,
– mało wrażliwe, stwarzające zagrożenie wybuchem masowym i skrajnie niewrażliwe, które nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym.
Klasa 2.
Gazy palne.
Należą do nich:
– gazy sprężone,
– gazy skroplone,
– gazy skroplone schłodzone,
– gazy rozpuszczone,
– pojemniki aerozolowe,
– małe naczynia zawierające gaz (również gaz pod ciśnieniem).
Ze względu na swoje niebezpieczne właściwości gazy zostały dodatkowo podzielone na grupy:
1. duszące (A),
2. utleniające (O),
3. palne (F),
4. trujące (T),
5. trujące, palne (TF),
6. trujące, żrące (TC),
7. trujące, utleniające (TO),
8. trujące, palne, żrące (TFC),
9. trujące, utleniające, żrące (TOC).
Tak jak w przypadku klasy pierwszej, również w przypadku gazów wyszczególniono trzy podstawowe podklasy:
2.1 gazy palne ( to te oznaczone w grupach literą F),
2.2 gazy niepalne, nietrujące (oznaczone literami „O” i „A”),
2.3 gazy trujące (grupy oznaczone literą T).
Klasa 3.
Materiały niebezpieczne takie jak materiały ciekłe zapalne.
Do tej grupy należą przede wszystkim:
– farby,
– kleje,
– rozpuszczalniki,
– oleje opałowe,
– benzyna,
– kosmetyki,
– napoje alkoholowe,
– smoły,
– żywice
– impregnaty do drewna.
Te substancje mogą ulec zapaleniu nawet w wyniku iskry, także elektrostatycznej, wywołanej szybkim przemieszczeniem się cieczy, np.: w wyniku wstrząsu, czy wyższą temperaturą, która może spowodować samozapłon.
Im temperatura jest niższa, tym bardziej niebezpieczna jest owa ciecz.
Klasa 4.
4.1 Materiały stałe zapalne,
4.2 Materiały samozapalne,
4.3 Materiały, które, w zetknięciu z wodą, wytwarzają gazy palne.
4.1 Materiały stałe zapalne (znak w czerwono-białę paski)
są to przedmioty, które mogą ulec samozapłonowi pod wpływem iskry powstałej np.: w skutek tarcia podczas transportu. Występują one często w postaci proszku, granulatu albo pasty. Zaliczane są do II lub III grupy pakowania.
4.2 Materiały samozapalne (znak biało-czerwony)
czyli substancje, które w przypadku zetknięcia się z powietrzem wybuchają w ciągu 5 minut oraz materiały samonagrzewające się. W przeciwieństwie do pierwszych, te drugie ulegają samozapaleniu po upływie znacznie dłuższego czasu. Przykładem materiałów samozapalnych mogą być: mączka rybna, fosfor biały i żółty. Materiały te zaliczamy do trzech grup pakowania.
4.3 Materiały, które, w zetknięciu z wodą, wytwarzają gazy palne (znak niebieski)
Są to wszelkiego rodzaju stopy potasu i sodu oraz chlorosilany. Klasyfikujemy je na podstawie objętości gazu, który został wydzielony z jednostki materiału w stosunku do czasu, w jakim został wydzielony w wyniku jego reakcji z wodą.
Klasa 5.
5.1 Materiały utleniające,
5.2 Nadtlenki organiczne.
Materiały utleniające (5.1 substancję utleniające)
Są to materiały zarówno ciekłe jak i stałe, które, w skutek wydzielania tlenu, mogą podtrzymywać palenie się innych materiałów. Przykładem są nawozy sztuczne (saletra amonowa).
Nadtlenki organiczne (5.2 nadtlenki organiczne)
Są to materiały organiczne, które podczas samoprzyspieszającego rozkładu, do którego może przyczynić się wysoka temperatura czy tarcie, wydzielają duże ilości ciepła a ponieważ same są palne i palą się bez dostępu powietrza, mają właściwości utleniające. Przykładem materiałów samozapalnych mogą być: mączka rybna, fosfor biały i żółty.
Klasa 6.
6.1 Materiały trujące,
6.2 Materiały zakaźne.
6.1 Materiały trujące
czyli wszelkiego rodzaju:
– preparaty odgrzybiające,
– środki bakteriobójcze,
– środki ochrony roślin.
W wyniku przedostania się do organizmu ludzkiego czy to przez skórę czy błony śluzowe powodują jego zatrucie.
6.2 Materiały zakaźne
czyli wszelkie:
– odpady medyczne,
– pooperacyjne,
– próbki diagnostyczne, które mogą zawierać drobnoustroje chorobotwórcze, pasożyty, grzyby itp.
W tej klasie wyróżniamy dodatkowo dwie kategorie.
Kategorię A, do której zaliczają się materiały zakaźne z którymi kontakt może spowodować inwalidztwo lub chorobę śmiertelną zarówno dla ludzi jak i dla zwierząt.
Kategorię B, czyli materiały zakaźne, które nie zakwalifikowały się do grupy A.
Pamiętajcie, że odzież ochronna i środki transportu również narażone są na skażenie.
Klasa 7.
Materiały promieniotwórcze.
Zaliczamy tu:
– paliwa jądrowe,
– izotopowe czujniki dymu,
– źródła promieniotwórcze w urządzeniach do telegammaterapii.
Są to substancje wydzielające szkodliwe promieniowanie, które bez specjalistycznego sprzętu nie jest ani widoczne ani wyczuwalne.
Klasa 8.
Materiały żrące.
Wyróżniamy w niej dwa rodzaje materiałów: takie, które:
– tworzą zagrożenie w przypadku zetknięcia z wodą, a także parą czy w warunkach naturalnej wilgotności, mogące wydzielać trujące opary,
– w skutek działania chemicznego, w przypadku kontaktu z nimi, mogą uszkodzić tkankę powodując poparzenia lub spowodować korozję innych towarów. Przykładem tej klasy mogą być wszelkiego rodzaju:
– kwasy,
– zasady,
– wybielacze,
– rtęć,
– akumulatory.
Klasa 9.
Materiały i przedmioty niebezpieczne.
Zakwalifikowano tu te materiały, które stwarzają inne zagrożenie podczas transportu niż te, które wymieniono w grupach 1-8, np.: przedmioty ratownicze, które pompują się samoczynnie, baterie litowe do telefonów komórkowych, zestawy pierwszej pomocy.
