Rozwój gospodarki i bezwzględna konkurencja zmuszają producentów do podejmowania coraz to nowych działań dla zdobycia i utrzymania przewagi na rynku. Aby sięgnąć po tego Świętego Graala biznesu, trzeba określić dalekosiężną strategię, obejmującą całość łańcucha dostaw, a nierzadko poza niego wykraczającą. Na czym polega sukces światowych graczy, jak IKEA czy Inditex? Poznaj trzy kluczowe elementy sprawnego łańcucha dostaw na przykładzie wiodących w świecie producentów.
1. Elastyczność ważniejsza od efektywności
Maksymalizacja efektywności łańcucha dostaw wydaje się naturalnym dążeniem przedsiębiorców, których celem jest zwiększanie zysków. Ale tak wąsko pojęta efektywność w dłuższej perspektywie nie zwiększy przewagi konkurencyjnej firmy.
Najważniejsze pułapki maksymalizacji efektywności procesów logistycznych to:
- brak koordynacji poszczególnych celów operacyjnych z celami strategicznymi przedsiębiorstwa lub łańcucha dostaw
- sprzeczne cele strategiczne przedsiębiorstw włączonych do łańcucha dostaw
- konflikt interesów operacyjnych różnych działów w ramach przedsiębiorstwa
- zagrożenie negatywnego oddziaływania na otoczenie.
Zarządzanie łańcuchem dostaw w największych firmach na świecie, które deklasują konkurencję cechuje elastyczność. Elastyczność rozumiana jako zdolność do szybkiego reagowania na zmiany popytu lub podaży tak, by nie powodować zakłóceń w łańcuchu dostaw, a co za tym idzie – strat.
Według prof. Hau L. Lee, współautora książki „Sztuka zarządzania łańcuchami dostaw”, elastyczność to jeden z filarów nowoczesnej logistyki. Aby móc mówić o elastycznym łańcuchu dostaw w swojej firmie, należy:
- zadbać o klarowną i szybką komunikację z dostawcami i klientami, najlepiej z wykorzystaniem dostępnych dla wszystkich stron narzędzi informatycznych,
- rozwijać relacje stałej współpracy z dostawcami,
- projektować swoje produkty tak, by móc przesuwać w czasie poszczególne etapy ich produkcji,
- tworzyć tzw. zasoby buforowe, czyli zapasy tanich, ale ważnych komponentów,
- korzystać z niezawodnego systemu bądź partnera świadczącego usługi logistyczne,
- wypracować plan awaryjny na wypadek wystąpienia sytuacji kryzysowych, tj. problemy z organizacją transportu w szczytach sezonu.
Sposobem na zachowanie elastyczności łańcucha dostaw jest dywersyfikacja transportu. Każda firma, która chce móc szybko dopasowywać się do zapotrzebowania rynku, korzysta zarówno z własnej floty, z usług zewnętrznych dostawców, z którymi ma podpisane kontrakty, jak i z „poduszki” w postaci platform transportowych, takich jak System Trans.eu, które pozwalają błyskawicznie znaleźć zaufanego, sprawdzonego przewoźnika w razie potrzeby.
Przykład:
Sztandarowym przykładem elastycznego łańcucha dostaw jest szwedzki gigant, IKEA. Łańcuch dostaw w tej firmie bazuje na dużych wolumenach produktów, efektywnym wykorzystaniu transportu, czyli zniwelowaniu przejazdów na pusto oraz wydajnym przepływie produktów (w skali lokalnej i globalnej).
Kluczowym elementem, który usprawnia procesy transportowe jest typowy dla tej firmy i rozpowszechniony w całej branży meblowej sposób pakowania produktów w płaskie opakowania. Pozwolił on wyeliminować problem pustych przestrzeni, a tym samym zmniejszyć koszty transportu. Opakowania te są również bardziej poręczne dla klienta końcowego, co daje firmie kolejną korzyść – wzrost satysfakcji z jakości obsługi.
Kolejnym krokiem, który dowodzi, że firma jest elastyczna i stale się zmienia, są jej niedawno ogłoszone plany wprowadzenia sprzedaży mebli przez internet i intensywnej sprzedaży wielokanałowej.
IKEA działa obecnie w 27 krajach. W 13 z nich zdecydowała się, po wnikliwej analizie, na wprowadzenie sprzedaży online, w tym już niedługo także w Polsce. IKEA planuje, że dzięki zmianom podniesie sprzedaż o 500 proc. do 2035 r.
2. Reagowanie na zmiany na rynku to konieczność
Kolejny konieczny czynnik budowania przewagi na rynku. Aby być zdolnym reagować błyskawicznie na zmiany na rynku i traktować je jako szanse, nie zaś ograniczenia, trzeba stale monitorować sytuację, umieć przewidywać przyszłość i tak prowadzić proces produkcyjny, by w dowolnym momencie móc zaadaptować się do zmian.
Prof. Hau L. Lee stwierdza:
Przekształcenia strukturalne są zazwyczaj wynikiem rozwoju ekonomicznego, zmian politycznych i społecznych, trendów demograficznych i postępu technicznego. Firmy posiadające najlepsze łańcuchy dostaw uwzględniają zmiany niekiedy nawet przed ich wystąpieniem, dzięki monitorowaniu danych, eliminowaniu szumów informacyjnych i wykrywaniu ważnych prawidłowości. Następnie przenoszą zakłady, zmieniają źródła zaopatrzenia, a jeżeli to możliwe, przeprowadzają outsourcing produkcji.
Do ciągłego monitorowania i wprowadzania zmian niezbędni są zdolni liderzy w firmie, którzy potrafią:
- obserwować światową gospodarkę w poszukiwaniu nowych źródeł i rynków zbytu,
- poszukiwać nowych dostawców i infrastruktury,
- nie zapominać o potrzebach klienta końcowego.
Przykład:
Na początku swojej działalności Amancio Ortega, właściciel firmy, produkującej odzież, dostał i wykorzystał ważną lekcję. Kiedy jego klient, zagraniczny hurtownik, wycofał swoje duże zamówienie na bieliznę, producent zareagował szybko i otworzył sieć sklepów w pobliżu swojej fabryki w La Corunie. Tak powstała Zara. Dziś grupa Inditex jest jedną z najlepiej zarabiających w branży odzieżowej (średni wzrost wynosi 20% rocznie), a Zara to jej prawdziwy koń pociągowy, generujący aż 70% jej obrotów.
Sukces Inditexu tkwi właśnie w elastyczności i podążaniu wbrew utartym schematom, czy „obowiązującym” modelom biznesowym. Firma blisko 50% produkcji wytwarza u siebie i wbrew powszechnemu pędowi do efektywności wcale nie stara się maksymalnie wykorzystywać swoich mocy produkcyjnych.
3. Partnerstwo wszystkich stron łańcucha dostaw
Firmy, które odniosły największy sukces nie zawdzięczają go tylko sobie, ale również sieci swoich dostawców. Ich właściciele, mając tego świadomość, traktują swoich kontrahentów jak partnerów, a ich interesy – jako równorzędne z własnymi.
Aby mówić o partnerskim poszanowaniu interesów wszystkich stron łańcucha dostaw, należy:
- ułatwić swobodną komunikację wszystkich stron łańcucha dostaw
- doprecyzować zadania i zakres odpowiedzialności dostawców i klientów
- dzielić się uczciwie zyskami i kosztami prowadzenia wspólnych działań.
Przykład:
Ilustracją partnerskiej współpracy, w której zabrakło jednak elastyczności jest historia Hewlett-Packard i Canon, przytoczona przez Hau L. Lee w Sekrecie najbardziej efektywnych łańcuchów dostaw. Firmy te połączyły siły 1995 r., by stworzyć innowacyjne drukarki laserowe LaserJet.
Współpraca była możliwa dzięki uwzględnieniu interesów i potrzeb obu stron oraz jasnemu podziałowi obowiązków. Produkcja szła w najlepsze, rósł popyt, rosły i zyski. Zabrakło jednak elastycznego dopasowania linii produkcyjnych do zmieniających się warunków rynkowych, w szczególności do zmian popytu. Skutkiem tego były magazyny pełne zalegających drukarek, kiedy nagle spadł popyt na ten produkt.
Wzorem elastyczności może być natomiast IKEA. Łańcuch logistyczny ma tu postać gęstej sieci. Eliminuje on nieefektywne wykorzystanie czasu, materiałów, zapasów i przestrzeni. I znów finalnie zyskuje na tym klient – otrzymuje bowiem produkt szybciej i w niskiej cenie.
Przy równoczesnej minimalizacji kosztów logistycznych firma może zapewnić klientowi spełnienie jego potrzeb oraz osiągnięcie przez niego satysfakcji z jakości i ceny nabytych produktów i usług.
IKEA stosuje dwa rodzaje planowania zapotrzebowania. Długoterminowe jest przygotowywane na maksymalnie siedemdziesiąt osiem tygodni i odzwierciedla planowane zamówienia. Prognozy krótkoterminowe przygotowywane są za to na dwanaście tygodni. Wartości prognoz krótkoterminowych uaktualnia się co tydzień. Krótkoterminowe prognozy są tak często aktualizowane, by dopasować je nie tylko względem długoterminowych, ale i w stosunku do wielkości sprzedaży, czy bieżącego popytu. To pozwala firmie uniknąć nadprodukcji i reagować na bieżące zmiany na rynku.
Swoją przewagę konkurencyjną IKEA buduje przez powiązania i zależności wszystkich swoich działań, od projektowania produktu, przez pozyskiwanie surowców, realizację zakupów, dystrybucję aż po sposób sprzedaży. Pozwalają na to właśnie innowacyjna dystrybucja, indywidualne warunki wynegocjowane z dostawcami oraz efektywne wykorzystanie transportu.
Kiedy mowa o zmianie sposobu planowania i organizacji łańcucha dostaw w firmie, zawsze pojawia się pytanie o koszty wdrożenia. Otóż nie chodzi tu tyle o inwestowanie w nowe rozwiązania technologiczne, co o wykorzystanie już posiadanych, za to przy przyjęciu nowej perspektywy, spojrzenia na efektywność w szerszym ujęciu, nie tylko pod względem kosztów i strat. I poszukaniu własnej drogi do nowoczesnego łańcucha dostaw.
W pracy nad tekstem wykorzystano następujące źródła informacji:
Sztuka zarządzania łańcuchem dostaw, HBR, 2011.
Analiza kosztów transportu w przedsiębiorstwie produkcyjnym – wybór strategii transportowej, Marta Jarocka.
Łańcuch dostaw IKEA, Adriana Kilijańska, LOG24.pl.
Problem integracji systemów informatycznych w łańcuchach dostaw, Paweł Fajfer, Adam Koliński, e-mentor.pl.
źródło: TransInfo